أَلفیَّة. [ اَ فی ی َ ] (اِخ) نام منظومه هایی هزار بیتی یا قریب بدان که دربارۀ علمی و بیشتر در علم نحو باشد مانند الفیّۀ ابن معطی و الفیۀ ابن مالک . صاحب مؤیدالفضلاء گوید : نام کتابی است در علم نحو منطق و کتابی است که فحش و هجا در آن مذکور است، و صاحب غیاث اللغات آرد : الفیّه کتابی است در علم نحو و صرف که هزار بیت دارد - انتهی. ظاهراً مراد الفیۀ ابن مالک است. و منیری در شرفنامۀ خود آن را نام کتابی فقهی میداند. صاحب لغات تاریخیه و جغرافیۀ ترکی (ج 1 ص 244) گوید : الفیّه به بعضی از متون شعری که حاوی قواعد علوم عربی است اطلاق میشود و الفیّه های معروف بدین قرارند : 1 - الفیّۀ ابن مالک، مشهورترین الفیّه ایست که به وسیلۀ شیخ جمال الدّین محمّد بن مالک سروده شده است و چند تن آن را شرح کرده اند. 2 - الفیّۀ ابن معطی، سرودۀ یحیی بن عبدالمعطی متوفّی به سال 628 ه.ق در فنّ نحو، شروحی نیز دارد. 3 - الفیّۀ عبدالرّحیم بن حسین عراقی متوفّی به سال 806 ه.ق در اصول حدیث. 4 - الفیّۀ شیخ ابن الوردی در فنّ تعبیر. 5 - الفیّۀ قباقبی در فنّ معانی و بیان. 6 - الفیّۀ حافظ سیوطی در فنون نحو و تصریف و خط. 7 - الفیّۀ ابن البرماوی در علم فقه. 8 - الفیّۀ ابن شحنۀ حلبی در فرائض. 9 - الفیّۀ ابوبکر اربیلی که دارای هزار لغز است.

أَلفِيَّة

  محمّد بن عبدالله بن مالک

قرن 7 ه.ق

قَـــالَ مُـحَـمَّـدٌ هُــوَ بـنُ مَـالِـكٍ
أَحـمَـدُ رَبِّـــي اللهَ خَـيـرَ مَـالِـكِ

مُصَـلِّياً عَـلَــی الـنَّبِيِّ الـمُصَطَفَــی
وَ آلِــهِ الـمُستَکمِلِـيــنَ الـشَّــرَفَـــا

وَ أَسـتَـعِـيـــنُ اللهَ فِــي أَلــفِــيَّـــة
مَـقَـاصِـدُ الـنَّـحـوِ بـِهَــا مَـحـوِيَّـة